Osmanlı şehir sisteminde insanların dünya ve ahiret hayatına yönelik eylemleri iç içe düzenlenmişti. Bu amaçla dükkân, han, bedesten gibi ticari binalar da camilerin etrafında inşa edilmişti. Ulucami’ye en yakın bina, caminin hemen kuzeydoğusunda yer alan ve Hân-ı Bezzâziye veya Eski Bedesten diye geçen Emir Hanı’dır. Orhan Gazi, burada hanla birlikte imaret ve diğer yapıları içeren tam teşekküllü bir külliye inşa ettirdi. Ulucami’nin inşa edileceği alan çalılık ve ağaçlıktı. Külliyenin güvenliği için etrafı duvarlarla çevrildi. Orhan Külliyesi’nin bulunduğu alan bir müddet Aşağı Hisar olarak anıldı. Külliye etrafına pek çok bina yapılarak faal bir ticaret merkezi haline geldi. Hisarın duvarlarındaki taşlar Ulucami’nin inşasında kullanıldı.
Emir Hanı’nın üst katta otuz beş odası, alt katta otuz beş deposu ve bir ahırı vardı. Ahır, Ulucami’nin minaresine bitişik yerdeydi. Emir Hanı 1670’de Baharat Kapanı olarak hizmet verdi. Kapan Hanı, Ulucami’nin batısında, Orhan Külliyesi ile Hisar Kapı arasında bulunur. İki katlı Kapan Hanı’nın yirmi dokuz dükkânı vardı. Kapan Hanı’nın ortasında bir mescit bulunur. Han, Reşid Mümtaz Paşa’nın Bursa valiliği döneminde yıktırılmıştır.
Ulucami’nin batısında, Hisar Kapı altında, Hamza Bey’in torunu Bâli Bey’in yaptırdığı bir han vardır. Altmış dört odası bulunan han, Osmanlılardaki ilk üç katlı handır. Ulucami’nin doğusunda, Orhan Camii’nin kuzeydoğusunda Bezir Hanı vardır. Bezir Hanı, 1376’da Lala Şahin Paşa tarafından yaptırılmıştır. Ulucami, Orhan Külliyesi’nin kurulduğu alanın merkezi olma özelliğini kuvvetlendirdi. Yıldırım Bayezid, bu alana bir bedesten yaptırdı. Bedesten, dört tarafa açılan dört kapısı vardı. Bedesten’de toplam altmış sekiz dükkân vardır.
Ulucami civarındaki önemli ticaret mekânlarından biri de Çelebi Mehmed’in Yeşil Külliyesi’ne gelir sağlamak amacıyla yaptırdığı İpek Hanı’dır. Han, iki katlı olup avlusunda bir mescit ve bir ahırı vardır. Hanın orijinal oda sayısı bilinmemektedir. İpek Hanı, Bursa’daki benzerlerinin en büyüğüdür. Ulucami çevresinde İpek Hanı’na ek olarak Koza Han ve Pirinç Han adlarında iki büyük han daha vardır. Bu hanlar, II. Bayezid’in İstanbul’daki Bayezid Külliyesi’ne gelir getirmek amacıyla yapılmıştır. Koza Han’ın avlusunda bir şadırvan vardır. Han, Bursa’nın en önemli ipek ticaret merkeziydi.
Ulucami civarındaki ticaret mekânlarından biri de Fidan Hanı’dır. Hanın alt katında kırk sekiz, üst katında elli olmak üzere toplam doksan sekiz odası vardır. Avlusundaki altı şadırvanlı bir mescidiyle Bursa’nın en güzel hanlarından biridir. Bölgede daha küçük boyutlarda başka hanlar da vardı. Bunlardan biri, Yeşil Camii’ne gelir getirmek amacıyla yaptırılmış olan Geyve Hanı’dır. Han, XV. yüzyılda İvaz Paşa tarafından yaptırılmıştır. Alt katta yirmi altı, üst katta otuz odası vardı.
Ulucami civarındaki binalardan bir kısmını da hamamlar oluşturur. Bunlardan Ulucami’ye yakın olanlar Orhan, Şengül, İnebey, Tavukpazarı ve Çakırağa hamamlarıdır. Orhan Hamamı, Bursa’nın ilk çarşı hamamıdır. Şengül Hamamı, Ulucami’ye gelir getirmek amacıyla Yıldırım Bayezid tarafından yaptırılmıştır. İnebey Hamamı, Tahtakale civarında; Tavukpazarı Hamamı, Pirinç Hanı’nın doğusunda; Çakırağa Hamamı ise Tahtakale ile Hanlar Bölgesi arasındadır.
Ulucami civarında değirmenler de bulunur. Evliya Çelebi, Bursa’daki değirmenlerin hepsinin su ile çalışmadığını, bir kısmının su yerine at ile çevrildiğini belirtir. Ulucami çevresindekiler de at ile çevrilen değirmenlerdendir.
Aşağıdaki market linklerinden ya da ilgili marketlerde aratarak indirebilirsiniz.
